"Có ba loại nói
láo –láo, láo đáng nguyền rủa, và thống kê" trích dẫn trong cuốn tự truyện
của Mark Twain. Câu nói này không có ý nói con số thống kê là láo, mà muốn nói
rằng người ta sử dụng con số thống kê để nói láo, và nói láo bằng thống kê còn
có tội nặng hơn là nói láo đáng nguyền rủa.
Sau đây là một số ví
dụ thống kê có thể được sử dụng sai mục đích như thế nào trong quảng cáo, mà nó
có thể được mô tả như khoa học nắm bắt sự không thông minh của con người đủ lâu
để lấy được tiền từ đó. Người sáng lập Revlon nói: "Trong nhà máy chúng
tôi làm ra mỹ phẩm; trong cửa hàng chúng tôi bán hy vọng".
Trong hầu hết các
trường hợp, sự lừa dối của quảng cáo được thực hiện bằng cách bỏ sót:
1. Việc mở rộng đáng
kinh ngạc của Toyota: "Làm thế nào một chiếc xe hơi dài chỉ có hơn 9 inch
bề ngoài mà có thể cung cấp cho bạn chỗ ngồi hơn hai feet bên trong? Có thể đó
là toán học mới!" Toyota Camry quảng cáo.
Sai lầm trong phát
biểu này ở đâu? Lấy thể tích làm chiều dài! Ví dụ: 3x6x4 = 72 feet (khối),
3x6x4.75 = 85,5 feet (khối). Nó có thể thậm chí là nhiều hơn 2 feet!
2. Pepsi Cola Quảng
cáo: "Trong kiểm tra gần đây về khẩu vị của người khiếm thị trên toàn
quốc, nhiều người thích Pepsi hơn Coca-Cola".
Câu hỏi là: chỉ có một
số kiểm tra, còn quy mô mẫu? Nó không nói "Trong tất cả kiểm tra gần đây
..."
3. Tương quan? Tập
đoàn công ty điện quảng cáo: "96% đường phố ở Mỹ là được chiếu ánh, và hơn
thế nữa, 88% tội phạm diễn ra trên đường phố được chiếu sáng".
4. Phụ thuộc hay độc
lập? "Nếu xác suất của một người nào đó mang một quả bom trên máy bay là
0,001, sau đó cơ hội của hai người mang bom là 0,000001. Cho nên, tôi nên khởi
đầu mang bom trên mỗi chuyến bay."
5. Mối quan tâm của
Hội đồng giấy bao bì: "Các nghiên cứu của trường Đại học cho thấy giấy hộp
đựng sữa cung cấp cho bạn nhiều vitamin cho một gallon"
Thiết kế của thí
nghiệm là thế nào? Hội đồng tài trợ cho nghiên cứu! Bán hàng giấy bao bì đang
giảm!
6. Tất cả các loại
vitamin hay chỉ là một? "Bạn sẽ phải ăn bốn bát cám nho khô để có được
dinh dưỡng vitamin trong một bát trong tổng số".
7. Sáu lần là an toàn:
"Năm ngoái, 35 người bị chết đuối trong tai nạn chèo thuyền. Chỉ có 5 mặc
áo phao, còn lại là không. Luôn luôn mặc áo phao khi chèo thuyền.".
Tỷ lệ của những người
chèo thuyền mặc áo phao sống là bao nhiêu? Đó là một xác suất có điều kiện.
8. Một Công ty kế toán
thuế quảng cáo: "Một trong những cán bộ của chúng tôi sẽ đi cùng bạn trong
trường hợp Kiểm toán".
Điều này nghe có vẻ
giống như một đề xuất bán hàng độc đáo, nhưng nó che giấu một thực tế rằng sự
bày tỏ là một luật của Hoa Kỳ.
9. Bánh Dunkin Donuts
quảng cáo: "Miễn phí 3 bánh nướng khi bạn mua thường xuyên mức giá
1/2 tá".
Có một thực tế được
chấp nhận rằng "tư duy thống kê một ngày sẽ là cần thiết cho quyền công
dân hữu hiệu hơn như khả năng đọc và viết." Tuy nhiên, điều thường xảy ra
là mọi người thao túng thống kê để có lợi cho riêng họ hoặc có lợi cho ông chủ
hoặc bạn bè của họ.
Quyết.
Trích dịch từ “Topics
in Statistical Data Analysis:Revealing Facts From Data”
http://home.ubalt.edu/ntsbarsh/stat-data/topics.htm